ضمناً جهت جلوگيري از زنگ زدگي، بدنه اين خاموش کننده ازداخل با لايه اي از جنس پلاستيک نازک و يا ضد زنگ پوشيده مي گردد وطريقه عمليات با دستگاه به اين طريق است که ابتدا ضامن را کشيده وبا يک دست خاموش کننده وبا دست ديگر لوله را گرفته وبا فشار بر روي اهرم، خروجي خاموش کننده باز وماده داخل به محل مورد نظر هدايت مي شود.
آزمايش ماهانه : با بازديد از طريق فشار سنج وضعيت خاموش کننده بررسي
آزمايش سالانه: با ايجاد حريق آموزشي مصرف و مجدداً شارژ مي گردد.
آزمايش بدنه: هر 2 سال يکبار با فشار معيني توسط کارخانه تست بدنه صورت مي گيرد.

7 – 2 -خاموش کننده کف شيميائي
 

اين خاموش کننده از دو مخزن با حجم هاي مختلف تشکيل شده بطوريکه يکي درداخل ديگري قرار مي گيرد. درمخزن بزرگ محلول بي کربنات سديم و دراستوانه کوچک محلول سولفات آلومينيوم که هر دو محلول هيچگونه تماسي با هم ندارند ودر هنگام عمليات ابتدا با بازکردن شير فلکه و واژگون نمودن سيلندر وسبب مخلوط شدن دو ماده شيميائي ودرنتيجه کف شيميائي وهمچنين گاز CO2 توليد مي شود که اين گاز هم عامل فشار وهم عامل درتوليد حبابهاي کف نقش دارد.
گرچه خاموش کننده کف در اصل براي استفاده در حريقهاي کلاس B (مايعات قابل اشتعال) مي باشد وليکن مي توان از آن نيز درمورد حريقهاي کلاسA (خشک نيز استفاده نمود.
کف براي اطفاء به اين طريق عمل مي کند که در صورت پرتاب بر روي مواد مشتعل به سرعت روي حريق را پوشانده ومانع برخاستن گاز قابل اشتعال از روي مواد گشته واز رسيدن اکسيژن (هوا) به حريق جلوگيري ودرنتيجه عمل اطفاء صورت مي گيرد خاموش کننده هاي کف عموماً «غير قابل کنترل مي باشند.»

آزمايش ماهانه
1-درپوش خاموش کننده را باز کرده سيلندر داخلي( کوچک) را خارج سازيد.
2-با دو قطعه چوب هر دو محلول را کاملاً بهم زده ودر صورت کم شدن به آن آب اضافه مي کنيم.
3-از باز بودن خروجي مطمئن شويد.
آزمايش سالانه
درصورت امکان درحريق آموزشي استفاده ومجدداً شارژ نمائيد.

8-2- خاموش کننده کف مکانيکي با هواي فشرده
 

2/3حجم اين خاموش کننده محلول کف (که با آب مخلوط شده) و1/( 3) بقيه هواي فشرده مي باشد وبراي جلوگيري از زنگ زدن، داخل سيلندر روکش پلاستيک کشيده مي شود ودر انتهاي لوله خروجي (سرنازل) سرلوله کفساز کوچکي نصب مي باشد که محلول خاموش کننده با عبور از آن با هوائي که از مجراهاي اطراف بداخل کشيده مي شود تشکيل حباب مي دهد ازاين خاموش کننده جهت اطفاي حريقهاي کلاسB وبعضاً A نيز استفاده مي گردد، جهت کار با دستگاه ابتدا ضامن را کشيده وبا وارد نمودن فشار بر روي اهرم وهدايت ماده اطفايي به محل حريق، اين خاموش کننده درحالت شارژ حدود 10 اتمسفر فشار دارد.

آزمايش ماهانه
درصورت امکان هر سه ماه يکبار هواي خاموش کننده تخليه ابتدا بازديد محلول کف سپس قطعات داخل وخارج بدنه اعم از سر لوله- صافي- لوله خروجي – در پوشش وهمچنين از لحاظ زنگ زدگي بازديد شود.
آزمايش سالانه
درصورت امکان در حريق تمريني استفاده ومجدداً شارژ گردد.

9 – 2 –خاموش کننده کف وگاز
 

دراين خاموش کننده 2/3محلول کف+ آب وعامل فشار گاز CO2 (کربنيک) در داخل فشنگي مي باشد وبراي حريقهاي کلاس BوبعضاًA نيز استفاده مي گردد وجهت کار با آن ابتدا ضامن را کشيده وسپس با وارد نمودن ضربه به کف باعث سوراخ شدن صفحه فلزي بالاي سيلندر شده و دستگاه تحت فشار قرار مي گيرد و آماده بکار مي باشد.
آزمايش ماهانه
هر سه ماه يکبار پس از باز کردن درپوش، محلول ، سرلوله، صافي لوله خروجي – وشيلنگ دستگاه را بازديد وفشنگي آن را نيز از نظر شارژ بودن وزن مي کنيم.

آزمايش سالانه
درصورت امکان در حريق آموزشي مصرف ومجدداً شارژ گردد.
1-بدنه سيلندر
2-صافي
3-لوله خارج کننده
4-سيلندر گازCO2(گاز گربنيک)
5-شيلنگ لاستيکي
6-سرلوله کفساز مخصوص کف
7-نازل
8-سوراخهاي هواکش
9-کف وميله ضربه

10-2- خاموش کننده هاي پودري
 

اين خاموش کننده ها درانواع قابل شارژ ويکبار مصرف در بازار عرضه مي شود بسياري از ساکنين منازل ترجيح مي دهند از انواع يکبار مصرف آن استفاده کنند بدليل اينکه احتياج به مراقبت ونگهداري کمتري دارند معمولاً سيلندرها به شکل استوانه اي مي باشند. خاموش کننده هاي پودري درمورد حريقهاي از نوع گروه B (مايعات قابل اشتعال) استفاده مي شود، پودر سمي شناخته نشده ولي باعث التهاب مجاري تنفس براي مدت طولاني وهمچنين درمحيط هاي بسته پودر قدرت بينائي را کاهش مي دهد. ساخت اين دستگاه در دو نوع طراحي شده يکنوع که دائماً تحت فشار مي باشد ونوع دوم عامل فشار دريک سيلندر کوچک قرار دارد.

11-2- خاموش کننده محتوي پودر گاز
 

اين خاموش کننده به دو دسته تقسيم مي شود:
1-پودر وگاز سيلندر(فشنگي) داخل
2-پودر وگاز سيلندر(فشنگي) خارج
2/3 حجم سيلندر اصلي پودر (بي کربنات سديم) پر شده است وعامل فشار گاز کربنيک (CO2) در داخل فشنگي که يا در کنار سيلندر اصلي ويا در داخل آن تعبيه شده است مي باشد ودر موقع استفاده از نوع فشنگ خارج ابتدا شير فلکه مربوطه به فشنگي را باز نموده وگاز داخل آن بلافاصله داخل مخزن اصلي شده و فشار مورد نياز ايجاد مي شود ونوع فشنگ داخل نيز با ضربه وارد نمودن برکفه ضربه باعث سوراخ شدن فلزي بالاي فشنگي محتوي گاز CO2 شده وبلافاصله گاز مزبور وارد مخزن اصلي خاموش کننده مي شود وسيلندر تحت فشار قرار مي گيرد. خاموش کننده هاي پودري عموماً قابل کنترل وبدنه آنها معمولاً داراي سوپاپ ايمني که بر روي درپوش نصب مي باشند که به هرعلتي افزايش فشار داشته باشد سوپاپ عمل کرده وفشار اضافه تخليه مي گردد ومعمولاً سوپاپ آن با فشار 17 اتمسفر تنظيم شده است. از اين خاموش کننده اگرچه مقدار کمي مصرف شود نمي توان براي حريقهاي ديگر استفاده نمود.

1-بدنه
2-ضربه گير
3- لوله خروجي داخل مخزن
4-سيلندر گاز فشنگي
5- لوله ورودي گاز بداخل محفظه پودر
6-شيلنگ فشار قوي
7-اهرم شير نازل
8-نازل
9-نگهدارنده نازل
10-درب اصلي خاموش کننده
11-کف وميله ضربه
12-ضامن
13-گيره نصب به ديوار
آزمايش ماهانه پودر وگاز
1-هر سه ماه يکبار درب سيلندر را باز نموده واز کلوخه نشدن پودر مطمئن مي شويم.
2-از باز کردن خروجي به سيلندر وهمچنين سالم بودن بست ها ولوله لاستيکي با اطلاع شويم.
3-مخزن فشنگي را وزن کرده تا از شارژ بودن آن مطلع شويم چنانچه بيش از 10% گاز کم شده باشد مجدداً شارژ نمائيد.
آزمايش سالانه
درصورت امکان دريک حريق آموزشي استفاده ومجدداً شارژ نمائيد.
آزمايش بدنه
هر دوسال يکبار تست بدنه توسط کارخانه سازنده انجام شود.

12-2- خاموش کننده پودر هوا
 

2/3حجم اين سيلندر پودر و 1/3 ديگر آن هواي خشک يا N2 (ازت) ودر زمان شارژ فشار آن حدود 10 اتمسفر مي باشد.
دراين خاموش کننده پودر داخل سيلندر دائماً زير فشار مي باشد وبه همين علت مسئله کلوخه شدن پودر کمتر وجود دارد. غالباً بر روي اين خاموش کننده مانومتر (فشار سنج) نصب مي باشد که فشار داخل آن تحت کنترل از اينطريق است چون بدنه اين سيلندر تحت فشار دائم قرار گرفته.

1-بدنه اصلي
2-لوله خروجي
3-نازل
4-شيلنگ لاستيکي
5-اهرم شير
6-دستگيره
7-فشار سنج
8-ضامن
لذا، از فولاد مخصوص که قدرت تحمل فشار زياد داشته باشد ساخته مي شود سيستم آب بندي شير آلات آن حساس مي باشد به همين دليل از اين خاموش کننده مي توان به اندازه نياز استفاده کرد ودرصورت باقي بودن مواد در داخل آن درحريقهاي بعدي نيز استفاده نمود واز اين دستگاه جهت اطفاء حريقهاي گروه B (مايعات قابل اشتعال) استفاده مي شود وطريقه کارکرد آن به اين شکل مي باشد، چند مرتبه خاموش کننده را تکان دهيد سپس ضامن را کشيده وبا فشار بر روي اهرم خروجي سيلندر باز و پودر به محل حريق هدايت مي شود.
آزمايش ماهانه پودرهوا
بازديد ظاهري وتست فشار سيلندر از طريق فشار سنج
آزمايش سالانه
درصورت امکان در حريق آموزشي استفاده ومجدداً شارژ گردد.
آزمايش بدنه
هر دو سال يکبار تست بدنه توسط کارخانه سازنده انجام گيرد. به لحاظ اينکه خاموش کننده پودر وهوا دائم تحت فشار است بايد از مقاومت بدنه بيشتري برخوردار باشد.

13-2- خاموش کننده گاز کربنيک CO2
 

اين خاموش کننده محتوي 2/3گاز CO2 که تحت فشار حدود 900- 800PIS به صورت مايع در آمده ودرسيلندر قرار دارد. چون بدنه آن فشار زيادي را بايد متحمل گردد به همين علت از فولاد وبدون درز ساخته مي شود. گاز CO2 از هوا سنگين تر وغير قابل اشتعال است. به همين خاطر در موقع اطفاء بخوبي سطح آتش را پوشانده وجانشين اکسيژن ودرنتيجه عمل اطفاء بنحو احسن صورت مي پذيرد.
ازاين خاموش کننده بيشتر در محلهاي بسته وبراي اطفاء تاسيسات الکتريکي و دستگاههاي کامپيوتري استفاده مي گردد بدليل اينکه گاز مزبور درمحل مصرف هيچ اثري از خود به جاي نمي گذارد اين خاموش کننده ها معمولاً قابل کنترل هستند سر لوله خاموش کننده CO2 به شکل قيفي يا شيپوري است وعلت آن نيز اين است 1-از سرعت زياد گاز به هنگام خروج جلوگيري کرده وبه آن اجازه انبساط مي دهد. 2- ماده اطفايي را به محل مورد نظر هدايت مي نمايد.
اگر چه دي اکسيد کربن سمي نيست ولي وقتي به ميزان زياد درفضاي بسته براي اطفاء حريق استفاده شود مي تواند خطرناک باشد چنانچه يک سيلندر حاوي گاز کربنيک دريک محل بدون تهويه استفاده شود ميزان اکسيژن را تقليل مي دهد وهر شخصي در آن محل باشد دچار بيهوشي يا حتي مرگ در اثر فقدان اکسيژن خواهد شد. بعلاوه ايجاد مه ناشي از CO2 مي تواند باعث کاهش ديد وخطاي ناشي از اين امر گردد. چنانچه بهر علتي فشار داخل سيلندر افزايش يابد سوپاپ ايمني که بر روي 2700 PSI تنظيم شده است عمل کرده وفشار اضافي تخليه مي گردد به همين خاطر نبايد اين سيلندر در زير تابش مستقيم خورشيد ويا درمجاورت دستگاه هاي حرارتي قرار گيرد.
بدنه اين خاموش کننده بايد قادر باشد فشاري معادل با 7000 PSI را تحمل نمايد جهت کار با خاموش کننده ابتدا دسته حمل را در دست گرفته وپين ضامن را خارج کرده ودسته تخليه را فشار مي دهيم وبايد مراقب بود که اعضاي بدنه با شيپور تخليه کننده تماسي پيدا نکند( درطي عمليات) زيرا اين قسمت بسيار سرد مي باشد وباعث سوختگي درمحل تماس مي گردد. ضمناً درگروه هاي نجات براي شکار حيوانات موذي مانند مار وغيره از اين خاموش کننده استفاده مي شود.

آزمايش ماهانه
با وزن کردن سيلندر از شارژ بودن آن باطلاع مي شويم چنانچه بيش از 10% از وزن گاز کم شده باشد، جهت پرکردن آن اقدام مي نمائيم. درصورت نداشتن وسيله وزن کشي با تکان دادن يا زير روي کردن خاموش کننده بصورت تقريبي مي توان از مقدار مايع داخلي مطلع شد.
آزمايش بدنه
هر 5 سال يکبار با فشاري برابر با 3375 PSI (پوند بر اينچ مربع) بدنه سيلندر توسط کارخانه سازنده مورد آزمايش قرار مي گيرد.

14-2-خاموش کننده هاي مايعات تبخير شونده( هالوژنه)
 

گرچه مايعات تبخيرشونده به عنوان ماده اطفائي غير قابل قبول شناخته شده اند واستفاده ازاين مواد محدود و قدغن شده (بدليل صدمه رساندن به لايه ازن) ليکن به لحاظ اينکه احتمال دارد در بعضي از مؤسسات و شرکتها ازاين خاموش کننده استفاده شود توضيح مختصري درباره اين اطفاء کننده ها مي دهيم دراين خاموش کننده بمنظور ساخت مواد اطفائي از دو هيدرو کربور بنام هاي متان CH 4 واتان C2H6 بعنوان مواد پايه درنظر گرفته شده وهيدروژن اين ترکيب توسط عناصر هالوژنه ( F-CL-BR-I) جايگزين مي شود ومواد حاصله قابليت اشتعال نداشته وحدوداً 4 الي 5 برابر از هوا سنگين ترهستند وبه سرعت روي حريق را پوشانده ومانع رسيدن اکسيژن به حريق مي شود واز طرفي در واکنشهاي زنجيره اي سوختن دخالت کرده ودر نتيجه عمل اطفاء صورت مي گيرد اين مواد تا زمانيکه در داخل سيلندر يا ظروف در بسته هستند بصورت مايع ودرمحيط بصورت گاز مي باشند. اين خاموش کننده را مي توان در اکثر حريقها استفاده کرد بخصوص درحريقهاي دستگاه کامپيوتري وهمچنين دستگاه هاي ظريف الکتريکي مواد هالوژنه جديد پس از مصرف هيچ اثري از خود بجا نمي گذارد. عامل فشار دراين خاموش کننده ها از سه طريق به دست مي آيد.1-فشار هوا يا ازت2- فشار گاز در داخل فشنگي3- فشار دروني خود ماده
انواع اين خاموش کننده در بازار به اين شرح مي باشد.
1-نوع سقفي که بصورت اتوماتيک عمل مي کند.
2-نوع بولينگي که با پرتاپ بر روي حريق عمل اطفاء انجام مي گيرد.
3-به شکل استوانه اي

طريقه عمليات با خاموش کننده ها
 

ابتدا سيلندر را بصورت آماده در دست گرفته وسپس پشت به باد ورو به موضع حريق قرار مي گيريم واطفاء را از لبه آتش شروع وبا حرکت به سمت جلو و حرکت سريع نازل به طرفين ادامه مي دهيم. (بصورت جارويي) جريان تخليه نبايد در فاصله خيلي نزديک به مواد قابل اشتعال انجام شود، زيرا در اثر سرعت وفشار زياد در هنگام خروج ماده اطفائي امکان پخش سوخت به اطراف وتوسعه حريق وجود دارد بنابراين فاصله بايد به نوع حريق ووسعت ونوع خاموش کننده آن تعيين گردد.

15-2- اطلاعات ودستورالعمل بر روي بدنه خاموش کننده
 

1-نوع خاموش کننده و طريقه کارکرد آن
2-نام کارخانه سازنده
3-سال ساخت دستگاه
4-شماره استاندارد
5-شرايط نگهداري دستگاه

16-2- تعيين مکان مناسب جهت نصب خاموش کننده
 

1-حداکثر در ارتفاع 5/1 متري از سطح زمين نصب شود چنانچه وزن خاموش کننده بيشتر از 18 کيلو باشد حداکثر در ارتفاع 1 متري از سطح زمين نصب شود. درمکان هاي که تردد کودکان ونوجوانان کم است مي توان در ارتفاع پايين تر نصب کرد.
2-توزيع يکنواخت صورت بگيرد.
3-در نزديکي ورودي و خروجيها باشد.
4-درمکاني نصب شود که امکان صدمات فيزيکي را به حداقل برساند.
5-مسير جهت دسترسي کوتاه وخالي از وسائل دست وپا گير ومزاحم فراهم شود.
6-درفضاي باز سيلندر نبايد درمقابل تابش مستقيم نور خورشيد يا برف وباران قرار گيرد.
7-همچنين بايد دقت داشت که خاموش کننده بايد در فاصله اي دورتر از مواد مخاطره آميز نصب شوند.
8-وقتي که خاموش کننده بر روي چرخ يا ديوار نصب مي باشد بايد از بستهاي مخصوص استفاده نمود.

17- 2- شناسايي نوع خاموش کننده از طريق رنگ بدنه سيلندر
 

بدليل اينکه زمان در اطفاء آتش سوزيها اهميت بسيار دارد بعضي از کارخانجات سازنده سيلندرهاي آتش نشاني اقدام به رنگ آميزي بدنه سيلندر در رابطه با نوع ماده اطفائي نموده اند که شخص عمل کننده بتواند با توجه به نوع حريق سريعاً خاموش کننده مورد نظر را انتخاب وعمليات اطفاء را انجام دهد تا تي الامکان از اتلاف وقت جلوگيري بعمل آيد که بشرح زير مي باشد.
1-خاموش کننده محتوي آب ــــــ به رنگ آبي
2-خاموش کننده محتوي کف ــــــ به رنگ زرد يا ليموئي
3-خاموش کننده محتوي پودر ــــــ به رنگ قرمز
4-خاموش کننده محتوي گاز ــــــ به رنگ مشکي
5-خاموش کننده محتوي هالوژنه ــــــ به رنگ سبز
لازم به ذکراست درحال حاضر اکثر توليد کنندگان از رنگ قرمز براي تمام خاموش کنندگان استفاده مي کنند.
منبع:مباني آتش نشاني ،محمود مقاری ، انتشارات سازمان شهرداريهاي کشور - 1378