9-7- بارهاي استاتيک که شامل ثابت وتکراري مي باشد:
 

بار ثابت مانند بار وسائل سنگين مانند، صندوق نسوز وبار تکراري يا متحرک مانند چرثقيل که درنقاط مختلف نيرو وارد مي کند.

10-7- بار حريق
 

صدماتي که از بروز آتش سوزي درساختمان بوجود مي آيد وآن بستگي به محتويات بنا دارد يعني موادي که آتش به کام خود مي کشد واين بار حريق برحسب ساعت محاسبه مي گردد.
يعني بطور مقايسه اي آتش بوجود آمده در هنگام سوختن اگر بتواند درمدت يکساعت 4000 کالري انرژي توليد نمايد که آن معادل 50 کيلوگرم بار حريق چرب مي باشد که در هنگام محاسبه بايد درنظر گرفته شود.

11-7- بار متصرف
 

سطح زير بنا را بار تصرف مي گويند ودرساختمانهاي براي هر نفر انسان محاسبه مي شود واز لحاظ مشکل حريق حائز اهميت است.
بار متصرف براي هر نفر دربنا طبق استاندارد:
ادارجات درهر 10 متر مربع يک نفر
ساختمانهاي تجمعي در هر 6/1 متر مربع يک نفر مانند: سينماها تئاتر – کارگاهها درهر 5 متر مربع يک نفر
کلاسهاي درس در هر 2 متر مربع يک نفر
ضمناً اين اندازه ها بستگي به طبقات مختلف ندارد.

12-7- بار تراکم
 

بستگي به مقدار سطح تصرف دارد؛ يعني اگر سطح تصرف بيشتر باشد تراکم کمتر واگر سطح تصرف کمتر باشد تراکم بيشتر است ودرساختمانهاي مختلف با هم فرق دارد.

13-7- نرخ حرارتي
 

مقدار حرارتي که يک جسم درهنگام سوختن در واحد زمان رها مي کند نرخ حرارتي مي نامند.

14-7- انواع ساختمان از لحاظ سازه و ساختار
 

مقاومت ساختمانها دربرابر حريق با هم متفاوت است وبستگي به محتويات درون آنها اين مقاومت درنظر گرفته مي شود که شامل دودسته:
مقاوم در برابر حريق وغيرمقاوم در برابر حريق تقسيم مي شود.
اعضاء باربر بايد واجد شرايط مقاوم حريق باشد.

15-7- مقاوم در برابر حريق
 

با مصالح غير قابل احتراق براي مدت 1 ساعت الي 4 ساعت درنظر گرفته مي شود.

16-7- غير مقاوم دربرابر حريق
 

ساختمانهايي که قابل احتراق است غير مقاوم حريق مي گويند وبه دو دسته تقسيم مي شوند.
الف- قابل احتراق محافظت شده.
ب- قابل احتراق محاظفت نشده.
که تقريباً در مدت زمان کوتاهي همه مصالح طعمه حريق شده واز بين مي رود. درمورد قابل احتراق محافظت شده که در ساختارهاي چوبي سنگين که با ضخامت بيش از مورد نياز ساخته مي شود وبا بوسيله رنگ مخصوص ويا ورق نازک فلز ويا لايه اي از گچ پوشانده شده واز سوختن سريع مواد جلوگيري مي نمايد و بستگي به نوع وسائل موجود مقاومت افزايش پيدا کرده و فرصتي جهت کمک رساني در اختيار قرار مي دهد.
روزنه هاي نفوذي در ساختمان ، سوراخهاي مختلف که روزنه ناميده مي شوند در اندازه هاي ريز و دهنه هاي بزرگ مانند: پريزها – دهنه کانال کولر- دربهاي کوچک برروي سطح ديوار مي باشد، زماني که هوا گرم مي شود در اثر ازدياد حجم گازهاي قابل اشتعال از طريق اين روزنه ها نفوذ کرده وبا اکسيژن هوا در نقاط ديگر توليد آتش سوزي مي کند وگاه مي تواند محيط انفجاري را بوجود آورد.
سوختن يک جسم بستگي به محيط وبستگي به گرماي ذخيره شده آن دارد.

17-7- چگونگي بهره گيري از بنا ونوع تصرف
 

از نظر آتش نشاني وپيش بيني حريقهاي احتمالي در انواع تصرف ها نوع بهره گيري وتعداد ساکنين درساختمان مورد بحث قرار دارد.

18-7- انواع تصرفها عبارتند از:
 

تصرف مسکوني – درماني – مراقبتي – حرفه اي – اداري – فرهنگي – آموزشي – تجمعي- تجاري – صنعتي – انباري – مخاطره انگيز.
تعريف کلي براي انواع تصرف ها مقدار سطحي است که تعداد معيني در آن محل زندگي ويا کار مي کنند ويا محلي است براي آموزش بصورت دبستان – آموزشگاه – هنرستان – دبيرستان ويا بيمارستان – آسايشگاه ومحلهايي مانند : سينماها – تئاتر وغيره.
بطور کلي هر تصرفي بايد نکاتي را که ضامن سلامتي متصرفان مي باشد در بر گرفته واگرفاقد پيش بيني هاي ايمني باشد در رفع آن کوشا بوده وتدابير ايمني براي تصرف مورد نظر به اجرا گذاشته شود.
مشکل عمده درتصرفها تبديل آنها جهت استفاده از يک نوع به نوع ديگر است وممکن است داراي خصوصيات لازم نباشد بطور مثال يک خانه وقتي به دبستان تبديل مي شود، اولاً راه خروج مناسبي ندارد دوماً" بنا تحمل بار اضافي را نداشته ودرمدت زمان کوتاهي از هم پاشيده مي شود"
درمورد تصرفهاي تجمعي که در آئين نامه هاي مختلف از 50 نفر وگاهاً از 75 نفر به بالا را تجمعي مي نامند حد فاصل بين دو درب خروج نبايد بيش از 30 متر درنظر گرفته شود و وجود تابلوهاي راهنمائي ونوشتن مقدار راه باقيمانده تا راه خروج وفضاي باز لازم مي باشد درساختمانهاي بلند بوسيله پل هاي افقي يا راهرو چند ساختمان را به يکديگر متصل تا درزمان اضطرار افراد را بتوان از ساختماني به ساختمان مجاور هدايت وبه محيط باز رساند.
کم خطرترين نوع تصرف ها ساختمانهاي اداري است. زيرا کليه افراد بالغ وتجمع کم است.
کليه ساختمانها از سه طبقه به بالا بايد حتماً دو راه خروج داشته باشند. ساختمان از 5 طبقه به بالا بايد آسانسور داشته باشد.

19-7- ديوار جدا کننده يا ديوار حريق بند
 

براي جداسازي قسمتهاي مختلف سالن ها وفروشگاهها ويا بيمارستان ومحبوس کردن حريقهاي احتمالي و جلوگيري از گسترش آتش و عبور دود وگازهاي سمي و بخارات قابل اشتعال به قسمتهاي ديگر تنها راه عمل تخليه، وجود ديوارهاي مقاوم است که خود ايستا باشد وبا ضوابط معين داراي دو درب مي باشد.
يکي از درب ها مي تواد کشويي ولي درب ديگر بايد حتماً لولايي وبه بيرون باز شود ويا هر دودرب لولايي و به بيرون خلاف هم بازشوند در زمان حريق نبايد درب ها باز باشند خود دربها بايد ضد دود وضد حريق درنظر گرفته شوند ودرب وديوار تا 4 ساعت در برابر آتش مقاومت نمايند.

20-7- ديوار مقاوم حريق
 

دربعضي از ساختمانها بوسيله ديوار جدا کننده در طبقات افقي که امکان گسترش حريق مي باشد مي توانيم مقاومت قسمتي از ساختمان و يا تمام طبقات را بالا ببريم و با نصب ديوار ديگري بر تمام ديوارها از نفوذ ويا گسترش آتش جلوگيري نمود. ديوار مقاوم حريق مي تواند خود ايستا نبوده وپس از مدتي جدا گردد.

21-7- عوامل مژثر درتوسعه حريق واستفاده از مايعات قابل اشتعال در طبقات
 

براي استفاده از مايعات قابل اشتعال در طبقات بجز رعايت نکات ايمني تسهيلات ديگري نيز بايد درنظر گرفته شود.
نبايد بيش از مصرف مايع قابل اشتعال انبار نمود.
پاشنه درب محل نگهداري مايع قابل اشتعال بايد تا حدود cm 20 بالا باشد تا بتواند از سرريز شدن مايع در طبقه و طبقات ديگر جلوگيري نمايد.
دودکش، جهت خارج کردن پس سوز وسائل حرارتي بکار مي رود.
وسائلي که با سوخت جامد ومايع کار مي کنند بايد حتماً دودکش مناسب داشته و براي وسائل گاز سوز از لوله هاي تهويه استفاده شود، بعضي از وسائل حرارتي مانند چراغ خوراک پزي – تويوست فاقد دودکش مي باشد وبايد حتماً محلي براي تهويه هوا درنظر گرفته شود و دودکش ها بعلت ضايعات سوختي وجمع شدن دوده بايد قبل از استفاده وقبل از زمستان تميز شوند.
فاصله طبقات: درهنگام نصب پنجره بايد تا کف حدود cm 90 سانتيمتر ازمصالح پوشيده شده باشد. دربالاي هر پنجره لبه اي قرارمي گيرد ودو طبقه را يک لبه اضافي از هم جدا کرده تا در صورت بروز آتش سوزي آتش از طبقه پائين به طبقه فوقاني کشيده نشود.
نصب بعضي ازوسائل از قبيل پرده کرکره – پرده معمولي وديگر وسائل غير ضد حريق مي تواند مدتي آتش را مهار کند.

22-7- محدود کردن وکنترل آتش در داخل بنا (ساختمان)
 

23-7- تنوره درساختمان
 

محلي است براي خروج دود وحريق احتمالي از بالاي ساختمان که بايد اطراف آن بسته باشد وراه ارتباط از هر طبقه به طبقه ديگر را نداشته باشد وعرض تنوره متناسب با ساختمان در نظر گرفته شود ولبه اش از پشت بام بايد بلندتر درنظر گرفته شود.

24-7- نورگيرها
 

نورگيرها قسمت بسيار خطرناک ساختمان بحساب مي آيند. فاصله نورگير تا ديوار خانه مجاور 5/4 متر در نظر گرفته مي شود وبراي کمتر از آن بايد ضوابط معيني را رعايت نمود ودرغير اين صورت آتش مي تواند از طريق نورگيرساختمان مجاور را بکام حريق بکشد.

25-7- نازک کاري
 

مصالحي که برروي سفت کاري کشيده مي شود نازک کاري است. پوششهاي اتمامي بر روي کف – سقف- ديوارها – گچ- رنگ – کاشي را نازک کاري گويند
اهميت نازک کاري ها درگسترش حريق بسيار موثر هستند زيرا سطح تمام بنا بوسيله نازک کاري به يکديگر مربوط مي باشد.

26-7- خرو ج مناسب در ساختمان
 

خروجي ساختمانها بايد فضاي امن باشد تا دود وگازهاي سمي توليد شده از حريق در آن داخل نشود وبايد گنجايش تمام افراد ساختمان را داشته باشد وخروج افراد هر چقدر طول بکشد مهم نبوده زيرا ساختماني امن است که خروج امني داشته باشد. ضمناً فشار هوا در داخل راه خروج بايد بيشتر از فشار خود هواي موجود در ساختمان باشد.

27-7- واحد عرض خروج
 

اندازه عرض خروج براي هر نفر 56 سانتي متر دو عرض خروج 112 سانتي متر وبراي صندلي چرخ دار 69 سانتي متر وبا چوب دستي تا 84 سانتي متر است.
منبع: مباني آتش نشاني ،محمود مقاری ، انتشارات سازمان شهرداريهاي کشور - 1378

محافظت ساختمان در برابر حریق