برخی تعاریف ، مفاهیم و اصطلاحات:

🔥برای آشنایی با پاره‌ای از اصطلاحات و جملات به کار رفته در مباحث و قوانین و مقررات اصول پیشگیری و حفاظت از حریق ضرورت دارد تا با لغات و عبارات زیر آشنایی حاصل شود تا در هنگام مطالعه و رجوع به کتب و استفاده شفاهی یا مباحثه و تبادل نظر کارشناسی مفاهیم یکسان از آنها برداشت گردد.🔥

1- باز :
به منفذ، سوراخ یا قسمتی از در، پنجره، دیوار، سقف و کف گفته می‌شود که پنجره، دریچه یا بازشو در دهانه آن نصب شود و یا به همان صورت باز باقی مانده و فضاها را بهم ارتباط دهد.

2- بازشو:
به قسمتی از در، پنجره، دریچه یا دیگر تجهیزات گفته می‌شود که در دهانه باز نصب گردیده و قابلیت باز و بسته شدن داشته باشند.

3- بازهای قائم:
به انواعی از باز گفته می‌شود که در جهت ارتفاع ساختمان قرار داشته باشند مانند: نورگیرها، پلکان، شفت‌ها و چاههای آسانسور.

4- بارسوخت:
تمامی محتویات قابل سوختن یک ساختمان، فضا، یا منطقه حریق‌زده، شامل نازک کاریهای داخلی و خارجی که به واحد حرارتی یا چوب هم ‌وزن آن بیان می‌شود.

5- بار زنده:
وزن اعمال شده از سوی متصرفین ساختمان و استفاده کنندگان از آن می‌باشد، که شامل بارباد، بار زلزله و بار مرده نمی‌شود و موقعیت و مقدار آن ثابت نیست (مانند انسان‌ها و وسایل)

6- بار تصرف:
تمامی تعداد افرادی که ممکن است ساکن ساختمان باشند یا یک مدتی بخشی از آن را اشغال نمایند.

7- پله فرار:
بخشی از راه فرار عمودی متشکل از تعدادی پلکان حفاظت شده که از دسترس خروج تا تخلیه خروج امتداد دارد.

8- پله خارجی:
به پلکانی گفته می‌شود که حداقل یک سمت آن به هوای بیرون باز شود.

9- پله خروجی مستقل:
پله خروجی که به نحوی از سایر پله‌های خروجی جدا شده است تا یک فضا و محیط جداگانه جهت جلوگیری از آلودگی راه‌پله بوسیله حریق‌ها ایجاد نماید.

10- تأسیسات (پمپ خانه) آب آتش‌نشانی:
محلی که در آنجا کلیه پمپ‌ها ، مخازن و تأسیسات مربوط به تأمین آب آتش‌نشانی مستقر و نصب می‌باشد.

11- پیشروی شعله:
حرکت آتش از یک قسمت به قسمت دیگر بر روی سطح را گویند.

12- پناهگاه (محل امن) :
یک منطقه یا طبقه‌ای امن و حفاظت شده در برابر حریق

13- پنجره مقاوم در برابر حریق:
پنجره‌ای که با انجام (آزمایش حریق استاندارد) حائز شرایط مقاومت و محافظت در برابر حریق متناسب با محل استقرار خود باشد.

14- تخلیه خروج:
بخشی از راه خروج که بین خروج و معبر عمومی قرار گرفته است.

15- تشعشع حرارتی:
انرژی حرارتی که بوسیله امواج الکترومغناطیس با طول موج‌های بلندتر از طول موج نور و کوتاهتر از طول موج رادیویی منتشر می‌گردد. تشعشع حرارتی (تشعشعات الکترومغناطیسی) حساسیت حرارتی هر ماده‌ای که بتواند تشعشعات حرارتی را جذب نماید افزایش می‌دهد، بویژه مواد جامد و غیر صیقلی.

16- تعریف سوختن:
یک واکنش شیمیایی از نوع اکسیداسیون و احیاء که تولید نور و حرارت می‌کند.

17- جعبه هوزریل آتش‌نشانی:
سیستم‌های اطفایی دستی آبی می‌باشد که آب و فشار آن بطور اتوماتیک توسط پمپ‌ها در شبکه لوله‌کشی تأمین شده و داخل جعبه قرقره‌هایی وجود دارد که مجهز به شیلنگی بطول حداقل 20 متر بوده و یک نازل کنترل دار برسر آن نصب می‌باشد.

18- جعبه لوله آب آتش‌نشانی (Fire Box):
جعبه‌هایی هستند که در ساختمان‌ها و کارگاه‌ها و سالن‌ها نصب می‌شوند و همانند هوزریل آب آنها توسط پمپ تأمین می‌شود اما بجای شیلنگ لاستیکی در جعبه‌ها از شیلنگ‌های نواری 5/1 یا 5/2 اینچ استفاده می‌شود و یک نازل سه حالته نیز در جعبه نصب می‌باشد که در مواقع لزوم بر سر شیلنگ توسط کوپلینگ متصل می‌گردد.

19- حرارت:
شکلی از انرژی که با ارتعاشات مولکولی مشخص می‌شود و قادر است تغییرات شیمیایی و شروع آن را باعث شود و یا تغییر حالت ایجاد کند.

20- خروج :
پیمایش یک راه ممتد و بدون مانع از هر نقطه‌ای از داخل ساختمان یا سازه به یک محل عمومی که متشکل از سه قسمت جداگانه می‌باشد:
1- دسترسی خروج   2- خروج  3- تخلیه خروج

21- خروج مستقیم:
یک راه خروج ساده و مستقیم بدون طی نمودن چندین مرحله خروج که مستقیماً به یک محوطه عمومی یا مکان امن ارتباط می‌یابد.

22- خروج افقی:
عبارتست از خروج از یک بنا به مکانی امن در برابر حریق در بنایی دیگر یا در همان ساختمان که کف آنها تقریباً در یک تراز واقع شده باشد.

23- خودبسته شو:
مجهز شدن به وسیله‌ای مورد تائید که بسته شدن در را بعد از باز نمودن تضمین می‌کند.

24- خیابان :
هر راه عبور عمومی که عرض آن از 1/9 متر بیشتر باشد و برای استفاده همگانی اختصاص یافته یا منظور شده باشد و برای استفاده سازمان آتش‌نشانی براحتی قابل دسترسی باشد.

25- درب مقاوم در برابر حریق:
دری که با انجام (آزمایش حریق استاندارد) حائز شرایط مقاومت و محافظت در برابر حریق متناسب با محل استقرار خود باشد.

26- دریچه مقاوم در برابر حریق (Fire Damper):
صفحه یا پرده‌ای سرتاسری که به صورت قائم (مانند دیوار) یا افقی (مانند سقف) با زمان مشخص از مقاومت حریق برای جلوگیری از گسترش آتش و دود از فضایی به فضای دیگر جهت بازشوها و کانال‌ها بکارگرفته می‌شود.

27- دسترس خروج:
بخشی از (راه خروج) که از هر نقطه ساختمان منتهی به قسمت (خروج) می‌شود.

28- دود :
محصولات خاص انتقال یافته حاصل از آتش‌سوزی که بوسیله هوای ناشی از ناقص‌سوزی که در ذرات آن گازها، بخارات یا ذرات جامد و مایع معلق می‌باشد.

29- دیورا مقاوم در برابر حریق:
یک صفحه کامل ممتد بصورت قائم یا افقی همانند مجموعه یک دیوار یا کف که بنحوی طراحی و ساخته شده است تا گسترش آتش (آزمایش آتش استاندارد) را محدود و همچنین حرکت دود را مانع شود. چنین دیواری می‌تواند بازشوی حفاظت شده داشته باشد.

30- رامپ (شیبراه):
یک راه عبور مسطح در یک فضای قابل دسترس که دارای شیبی با تندی بیشتر از 1 به 20 باشد.

31- راه عمومی:
هر خیابان، کوچه یا جزیی شبیه آن از زمین که ذاتاً  به هوای آزاد باز می‌شود، اختصاص می‌یابد، منظور می‌شود یا به انحاء دیگر بطور دائمی برای استفاده عموم پیش‌بینی شده باشد و عرض مفید و ارتفاع آن کمتر از 3 متر نباشد.

32- راهروی دسترسی:
یک راه پیمایش، قابل استفاده توسط افرادی با ناتوانی حرکتی (معلول یا مریض) که به یک راه عمومی یا یک محل تخلیه منتهی می‌شود.

33- روشنایی اضطراری فرار:
روشنایی اضطراری فرار نوعی روشنایی است که با روشنایی اضطراری که در زمان برق شهر با یک ژنراتور یدکی روشن می‌شود تفاوت دارد بلکه دارای یک منبع تغذیه جداگانه می‌باشد که قادر به روشن نمودن روشنایی برای یک مدت معین خواهد بود.

34- زمان تخلیه:
مدت زمانیکه جریان عبور ازدحام جمعیت از یک نقطه‌ای از مسیر خروج اضطراری طی می‌شود. این زمان بخشی از کل زمان تخلیه می‌باشد.

35- زنگ اعلام حریق:
سیستم هشدار دهنده صوتی که بطور خودکار توسط تابلوی مرکزی اعلام پس از کشف حریق توسط کاشف‌ها فعال می‌شود و حاکی از اعلان خطر برای تخلیه محل می‌باشد.

36- ساختمان بلند مرتبه:
ساختمانی با ارتفاع بیش از 17 متر از کف، این ارتفاع از سطح دسترسی خودروهای سنگین آتش‌نشانی تا کف آخرین طبقه که دارای متصرف می‌باشد اندازه گیری می‌شود.

37- سازه:
بخشی ساخته شده یا بنا شده بمنظور تحمل بار یا پوسته هرنوع ساختمان یا وابسته به آن (مانند اسکلت ساختمان، پل، برج).

38- سطح در معرض حریق:
سطوح داخلی یا خارجی بنا که در صورت وقوع حریق در معرض محصولات حریق مانند شعله ، حرارت و دود قرار می‌گیرند.

39- مناطق پرخطر :
فضاها یا بخش‌هایی از ساختمان که احتمال خطر آفرینی آنها بیش از اندازه معمول تصرف است. مانند موتورخانه ساختمان، محل استفاده از وسایل گرمایش یا محل انبار و مصرف مواد قابل احتراق ، قابل اشتعال، سمی ، مضر و خورنده.

40- سوخت:
یک ماده که در نتیجه سوختن تولید حرارت می‌کند.

41- سیستم‌های آب افشان آتش‌نشانی (اسپرینکلر):
یک شبکه به نظم و ترتیب درآمده و خودکار، معمولاً متشکل از لوله‌کشی و نازلهای بارنده و دیگر وسایل لازم جهت تخلیه مستقیم آب بر روی آتش.

42- سیستم‌های اطفایی گازی خودکار:
یک شبکه به نظم و ترتیب درآمده و خودکار ، معمولاً متشکل از لوله کشی و نازل‌های مخصوص خروج گاز و دیگر وسایل لازم جهت تخلیه مستقیم گاز اطفایی بر روی آتش.

43-  سیستم‌های اطفایی پودری خودکار:
یک شبکه به نظم و ترتیب درآمده و خودکار، معمولاً متشکل از لوله کشی و نازل‌های مخصوص پاشش پودر و دیگر وسایل لازم جهت تخلیه مستقیم پودر اطفایی بر روی آتش.

44-  سیستم‌های اطفایی کف خودکار:
یک شبکه به نظم و ترتیب درآمده و خودکار ، معمولاً متشکل از لوله کشی و نازل‌های مخصوص کف ساز و دیگر وسایل لازم جهت تخلیه کف  اطفایی بر روی آتش

45- شستی اعلام حریق:
وسیله کشف و اعلام حریق غیر اتوماتیک که معمولاً با شکستن شیشه روی درب آن شستی فعال شده و پس از ارسال پیام الکتریکی به تابلو مرکزی توسط زنگ یا آژیر هشدار خطر به متصرفان بنا داده می‌شود.

46- شعله:
اجزاء نورانی گازها و بخارات در حال سوختن را گویند.

47- عرض خروج:
مقدار عرض خروجیها برحسب سانتیمتر است که بر اساس ظرفیت کل متصرفین اتاق یا طبقه که باید قادر باشند در زمان 5/2 دقیقه تخلیه شوند، محاسبه می‌شود.

48- فلاشر اعلام حریق:
چراغ هشدار دهنده حریق که توسط فرمان دستگاه اعلام مرکزی حریق فعال می‌شود و بطور ممتد خاموش و روشن می‌شود.

49- کاشف حریق:
وسیله‌ای که شروع یا وجود حریق در یک محل را کشف می‌نماید ونسبت به یکی از محصولات حریق (دود، حرارت، تشعشعات ماورای بنفش و مادون قرمز) حساس می‌باشد.

50- کانون ایمنی:
هر محلی که دارای شرایط زیر باشد:

الف- در بیرون و دور از ساختمان.

ب- در داخل ساختمان با هر نوع ساختار حفاظت شده کامل و مورد تائید مانند سیستم آب افشان و غیره.

51- گسترش حریق:
حرکت حریق از یک قسمت به قسمت دیگر را گویند.

52- مایعات قابل اشتعال:
هر نوع مایع یا موادی در فاز مایع که قادر به سوختن در حریق باشد و مایعات قابل اشتعال ، مایعات قابل سوختن یا هرنوع موادی که بتواند بصورت مایع درآید و بسوزد را شامل می‌شود.

53- مایعات قابل انفجار:
مایعی که دارای نقطه شعله زنی پائین‌تر از 8/37 سانتیگراد باشد و فشار بخار آن در 8/37 سانتیگراد از psi40 یا mmhg 2،68 تجاوز نکند.

54- محصولات حریق:
گرما، گازها، ذرات جامد و ذرات ریز مایع که در اثر سوختن حاصل می‌شوند.

55- مسافت پیمایش:
طول حداکثر مسافتی است که توسط کلیه متصرفین طی می‌شود تا از هر نقطه ساختمان به خارج از آن یا یک محل کاملاً امن دسترسی پیدا کنند.

56- مصالح ساختمانی مقاوم در برابر حریق:
نوعی از مصالح که هنگام قرارگرفتن در معرض آتش مانع گسترش آتش شده و توانایی محدود کردن حریق را ضمن استقرار عملکرد خود، برای مدت معینی خواهد داشت.

57- محل (بخش) حریق:
یک فضا در میان ساختمان که با دیوارهای مقاوم حریق از کلیه جهات و سقف و کف محصور باشد.

58- مواد غیر قابل اشتعال:
موادی که در شکل مورد استفاده خود و یا در موقعیت استقرار خود به سوختن کمک نمی‌کند و یا باعث افزایش حرارت محیط حریق نمی‌شود.

59- منابع آتش زنه:
وسایل و تجهیزاتی هستند که انرژی حرارتی لازم را برای شروع سوختن فراهم می‌آورند مانند : کبریت- سیگار- وسایل آشپزی- وسایل گرمایشی – سیم‌کشی برق و ...

60- نازک کاری داخلی:
نوع و نحوه کاربرد مصالحی که برای پوشش نمای دیوارها، ستونها، تیرها یا سقف‌ها در فضاهای داخلی ساختمان، به منظور تزئین، عایقبندی صوتی و حرارتی یا سایر مقاصد مورد استفاده قرار می‌گیرند.

61- نجات :
عبارتست از عملیات سایر افراد جهت خارج کردن یا دور ساختن یک فرد از محل گرفتاری یا مهلکه.

62- نرخ حرارت آزاد شده:
مدت زمانی که طول می‌کشد تا انرژی حرارتی (با واحد معین) در اثر سوختن آزاد شود. نرخ حرارت آزاد شده یک سوخت به خصوصیات شیمیایی، فیزیکی و اکسید کننده قابل دسترس بستگی دارد و معمولاً برحسب BTR/Sec یا کیلو وات (KW)بیان می‌شود.

63- نوع تصرف:
هدف یا مقصود استفاده و بهره‌برداری از یک ساختمان یا بخشی از آن.

64- هدایت (انتقال حرارت بطریق هدایت):
انتقال حرارت از شیئی به شی‌ء دیگر و یا از نقطه‌ای به نقطه دیگر همان شیء در اثر تماس مستقیم با حرارت.

⭕️لوله های نواری:

مقدمه ایی بر لوله های مورد مصرف آتش نشانی

یکی از مهمترین و پر مصرف ترین وسایل آتش نشانی لوله های آتش نشانی می باشد. از لوله های آتش نشانی در خودروهای آتش نشانی یا وسایلی مانند قرقره و جعبه آتش نشانی نگهداری و در زمان حریق بمنظور گرفتن یا رساندن آب به مکان حریق استفاده می گردد.

معمولاً در آتش نشانی ها چند گروه لوله مورد استفاده قرار می گیرد که عبارتند از:

لوله های نواری یا پارچه ای: که میتوان انها را بصورتهای مختلف جمع کرد

لوله های لاستیکی: که بیشتر از آنها در قرقره های آتش نشانی استفاده میگردد.

لوله های خرطومی: که بمنظور گرفتن آب از منابع روباز بهره گیری میشود.

لوله های فلزی: که در آتش نشانی ها بعنوان واسط آبگیری از شیرهای داخل زمین استفاده می شود.

با توجه به اینکه شناخت هر وسیله می تواند در استفاده و نگهداری آن مؤثر باشد درادامه بحث به معرفی لوله های نواری مورد مصرف درآتش نشانیها می پردازیم.

⭕️انواع لوله های نواری مورد مصرف در آتش نشانیها:

1- لوله های بدون آستر : این نوع لوله اولین لوله های تولیدی برای آتش نشانی بود که از پنبه‏، کتان، کنف و.... بافته می شد. هنگام استفاده آب از آن نفوذ و قطرات آب روی لوله نمایان می شد. در حال حاضر تولید و استفاده از آن منسوخ شده است.

2- لوله های نواری آستردار: لوله های متداول ساده آتش نشانی است که از الیاف مصنوعی ساخته می شود و داخل آن بوسیله لاستیک یا لاستیک مصنوعی ومشابه آن آستر شده است. معمولاً لایه داخلی آنرا بوسیله گرما و فشار به لایه پارچه ای می چسبانند و تا آنرا در برابر نفوذ آب از داخل محافظت نمایند، اما روی لوله پارچه ای (ژاکت) هیچ نوع مواد اضافی بکار گرفته نشده است تا در برابر جذب مواد آلاینده و مایعات محافظت شود . این نوع لوله ها پس از استفاده باید تمیز شسته وخشک گردد.

3- لوله های کوتینگ شده : لوله هایی هستند که علاوه بر لایه داخلی روی پارچه لوله یک ماده شیمیایی کشیده شده تا لایه اصلی(پارچه ای ) را از خارج در برابر جذب آب، مایعات و مواد شیمیایی محافظت کند. معمولاً این لوله ها در برابر سایش مقاومتر از لوله های معمولی عمل میکنند.

4- لوله های روکش دار: لوله هایی می باشند که علاوه بر داخل، روی لایه اصلی ( پارچه ای ) هم روکش از یک پوشش آلاستومری ( لایه ای از مواد شیمیایی ) کشیده شده است و لوله از داخل و خارج دربرابر جذب مواد ومایعات آلاینده، سایش وحرارت مقاوم شده است. این نوع لوله معمولاً قابل آپارات شدن است و در صورت سوراخ شدن میتوان با وسایل خاص آنرا آپارات کرد. علاوه بر آن از آنجائیکه خیس نمی شود نیاز به خشک کردن ندارد. استفاده از این لوله بیشتر در مکانهائی که درصد رطوبت و بارندگی ومواد شیمیایی مختلف موجود در محل بالا می باشد استفاده می گردد.

⭕️ساختمان لوله نواری:

الف) قسمت پارچه ای از جنس الیاف مصنوعی بعنوان لایه اصلی لوله

ب) لایه داخلی که برای غیر قابل نفوذ شدن آب درداخل لوله کشیده می شود( لایه داخلی باید تا حد امکان صاف باشد تا حداقل افت را ایجاد نماید.)

ج) در لوله های نوع ( 3 و4 ) یک لایه یا پوشش خارجی که روی لایه اصلی کشیده شده است.

⭕️طول لوله های آتش نشانی:

در استاندارد BS ( انگلستان ) طول لوله ها 15، 18، 25، 30، 36 متر پیشنهاد شده است که در کشور انگلستان طول لوله های مورد استفاده در آتش نشانیها 25 متر و در کشور ایران 20 متر است.

⭕️قطر لوله های آتش نشانی:

لوله های نواری آتش نشانی با قطر1"و2/1 -1 "و4/3-1"و2"و2/1-2"و
4/3-2"و3"و2/1-3" اینچ تولید شده است . که در آتش نشانی های ایران معمولاً بیشتراز2/1-1 " اینچ و2/1 -2 " اینچ استفاده می شود.

⭕️وزن لوله ها:

از آنجا که وزن وسایل مورد استفاده در آتش نشانیها در کار حمل ونقل و جابجایی آن تأثیر دارد لذا استانداردها حداکثر وزن لوله را مشخص می کند. بر اساس استاندارد 5173 انگلستان ( BS ) وزن لوله ها بر اساس جدول زیر است ونباید وزن آن از مقادیر داده شده در جدول تجاوز کند ( این وزن مربوط به لوله بدون کوپلینگ می باشد).

⭕️نحوه آزمایش لوله ها:

🔥وقتی لوله تحت فشار 7 بار قرار می گیرد طول آن نباید بیشتر از 1% افزایش یابد به عبارتی دیگر وقتی طول لوله نمونه مورد آزمایش یک متر است زمانیکه تحت فشار 7 بار قرار گرفت حداکثر باید یک سانتیمتر به طول لوله افزوده شود و بیشتر از آن حاکی از عدم کار آیی لوله می باشد.


 🔥با افزایش فشار از 7 بار به 12 بار طول لوله نباید بیشتر از 5% نسبت به طول اندازه گیری شده در فشار 7 بار افزایش یابد.
به عبارتی دیگر اگر در فشار 7 بار طول اندازه گیری شده cm101 است در فشار 12 بار حداکثر طول لوله باید به 106 سانتیمتر افزایش یابد.

🔥وقتی لوله مجدداً به 7 بار فشار بر میگردد طول لوله نباید از 1% نسبت به طول اولیه درفشار 7 بیشتر شده باشد.

🔥قطر خارجی لوله که اندازه گیری شده است ( در فشار 7 بار ) در فشار 12 بار نباید بیشتر از 10% نسبت به قطر اولیه باشد.

⭕️مواردی که باید در گزارش تست لوله نواری اعلام گردد.

🔥تاریخ آزمایش

🔥تمام جزئیات لوله مورد آزمایش

🔥تغییر طول لوله وقتی فشار از صفر به 7 بار افزایش می یابد. این تغییر طول می بایست بر حسب درصد نسبت به طول نمونه علامت گذاری شده و هنگامی که لوله تحت فشار نیست انجام شود.

🔥تغییر طول لوله وقتی فشار از 7 بار به 12 بار افزایش می یابد. این تغییر باید برحسب درصد نسبت به طول در 7 بار فشار بیان گردد.

🔥تغییر در قطر خارجی هنگامی که فشار از 7 بار به 12 بار افزایش می یابد. این تغییر بایستی بر حسب درصد نسبت به قطر اولیه اعلام گردد.

⭕️آزمایش میزان آسیب پذیری لوله تحت فشار هنگام خم شدن :

تجهیزات مورد نیاز:

🔥یک رشته لوله نواری بطول 5/1 متر

🔥یک دستگاه تولید فشار که توانایی تزریق آب را با فشار 5/22 بار دارا باشد.

⭕️طریقه آزمایش:

1- نمونه آزمایش را به مولد فشار وصل و آنرا از آب پر نموده تا تمام ذرات هوا از داخل لوله خارج گردد.

2- فشار داخلی لوله را به 7 بار رسانده و از نقطه ای با فاصله 5 سانت از سر لوله آنرا خم می نمایند. انتهای لوله آزاد است ونمونه موردآزمایش راتاجای ممکن نزدیک به سردیگر گره زده می شود طوری که یک خمش تیز تشکیل دهد(گره رابایدطوری زد که ازافزایش قطرلوله دراثر فشارجلوگیری گردد)

3- پس از گره زدن فشار داخل لوله را تا 5/22 بار بمدت یکدقیقه افزایش میدهند. نمونه آزمایش در این حالت باید از نظر نشت یا هر نوع علامت نقص امتحان شود. سپس فشار تخلیه می گردد. دراین آزمایش لوله نباید منفجر شود وهیچ عیبی در آن بروز نگردد.

⭕️در برگ نتیجه آزمایش موارد ذیل نوشته می شود .

🔥تاریخ آزمایش

🔥تمام جزئیات برای شناسایی لوله تحت آزمایش

🔥تمام شواهد، علائم نشتی ونقص ایجاد شده در لوله مورد آزمایش

⭕️آزمایش انفجار:

🔥بر اساس استاندارد بر اساس استاندارد 5173 انگلستان ( BS ) آزمایش بر روی 5 نمونه انجام می شود ومعدل انفجار در 5 نمونه مورد آزمایش نباید از 35 بار فشار کمتر باشد. ضمناً هیچ کدام از نمونه ها نباید در فشار کمتر از 32 بار منفجر گردد.

⭕️آزمایش چسبندگی:

هدف از این آزمون آنست که چسبندگی لایه داخلی به لوله اصلی و همچنین چسبندگی روکش به لوله اصلی را آزمایش نمایند.

🔥در این آزمایش یک تکه لوله را بطول 5/0+25 میلیمتر از لوله جدا کرده و آنرا پشت و رو می کنند بطوریکه لایه داخلی بطرف بیرون قرار گیرد سپس آن را داخل شفت دستگاه تست قرار میدهند وقسمتی از لایه را از ژاکت جدا نموده بطوریکه بتوان آن را به فک گیره دستگاه درگیر نمود سپس یک وزنه 5/2 کیلوگرمی به آن می آویزند. پس از یک دقیقه اندازه می گیرند که چه مقدار از لایه داخلی از لوله جدا شده است. در این آزمایش سرعت جدا شدن کاور نباید بیشتر از 25 میلیمتر در دقیقه (mim، mm25 ) بین لایه ولوله اصلی باشد. این آزمایش برای لوله های نوع 2 و 3 انجام می شود و لوله هاییکه دارای روکش می باشد . (روکش دار)

🔥لوله های روکش دار علاوه بر لایه داخلی لایه روی لوله اصلی هم بصورت فوق باید آزمایش گردد وتنها در این آزمایش وزنه آویزان شده 5/4 کیلوگرم وزن دارد.

⭕️پس از آزمایش موارد زیر یادداشت می گردد:

🔥تاریخ آزمون

🔥تمام جزئیات برای شناسایی لوله تحت آزمایش

🔥طول لوله جدا شده بعد از گذشت یک دقیقه

⭕️با توجه به بررسی دقیقی که از طرف کارشناسان امور حریق و NFPA در مورد علل حوادث ناشی از آتش سوزی ها بعمل آمده گازهای نامبرده در زیر عامل بروز حوادث و تلفات جانی بوده اند:

🔥اکسید کربن ( CO ):

وجود 28/1 درصد از این گاز در هوا تولید بیهوشی کرده و در کمتر از 3 دقیقه انسان را از بین میبرد.

🔥گاز کربنیک ( CO2 ):

وجود درصد زیادی از این گاز در هوا تولید تحریکات شدید تنفسی و مقدار 10 درصد از این گازدر مدت کمتر از چند دقیقه انسان را از بین میبرد.

🔥هیدروژن سولفوره ( H2S ):

وجود این گاز در اثر سوخت ناقص موادی که دارای گوگرد می باشند تولید می گردد وجود این گاز را تا میزان 2/. درصد میتوان تشخیص داد.

🔥اکسید گوگرد ( SO2 ):

وجود این گاز به نسبت 5/. تا یک درصد برای مدت 5 دقیقه می تواند صدمات شدید تولید نماید. این گاز شدیدا"تحریک کننده مجرای تنفسی می باشد.

🔥آمونیاک ( NH3  ):

وجود این گاز از5/. تا یک درصد در هوا بمدت یک ساعت تولید مرگ مینماید. این گاز موجب تحریکات چشم ٬ بینی و مجرای تنفسی و ریه و حتی در سطح پوست نیز تولید سوختگی شیمیائی می نماید.

🔥سیانید هیدروژن ( HCN ):

این گاز شدیدا"سمی است و در اثر تماس آب و با اسیدها بر روی سیانید ها بوجود می آید. این گاز در اثر سوختن تعدادی از مواد محتوی نیتروژن مانند: پشم ٬ ابریشم و بعضی از انواع پلاستیک تولید میگردد.

🔥اکسید نیتروژن ( NO,N2O,N2O3,… ):

اکسید نیتروژن یا پراکسیدها شدیدا"سمی میباشند و در اثر تجزیه و سوختن نیترات سلولز و یا نیترات آمونیوم تولید می شود وجود این گاز در آتش سوزی ها می توان با رنگ شعله قهوه ای قرمز رنگ است تشخیص داد. این گاز در اثر تماس اسید نیتریک با فلزات نیز تولید می شود. وجود 10 تا 40 واحد در میلیون را می توان متحمل کرد و از 200 تا 700 PPM خطرناک است.

گازهائی که به آنها اشاره شد معمولی ترین و فراوان ترین انواع موجود در آتش سوزی ها می باشند ولی باید انتظار انواع گازهای شیمیائی از قبیل اسیدها – پراکسیدها  هالوژنها و غیره را در آتش سوزیها پیش بینی کرده و آمادگی و آگاهی کامل در مقابل خطرات احتمالی داشته باشند و هر گونه سهل انگاری در این موارد و عدم آگاهی از نوع خطرات ممکن است به قیمت جان خود یا دیگران تجربه گردد.

شرایطی که برای انفجار گرد و غبار لازم می باشد؛

💥💥💥💥💥💥💥💥💥💥💥💥💥💥

1- سوخت : حضور گرد و غبار قابل سوختن

اندازه ذرات بسيار مهم است. ذرات با اندازه كوچكتر احتمال احتراق و پراكندگي بيشتري دارند.

2- اكسيد كننده : معمولا اكسيژن موجود در هوا به اندازه كافي وقع انفجار را تقويت ميكند

3- تعليق (معلق بودن) : گرد و غبار بايد در هوا بصورت معلق باشد .
 بطور معمول گرد و غبار در تجهيزات فرايندي پراكنده ميشوند.

در يك ساختمان اين پراكندگي گرد و غبار ممكن است بدليل يك انفجار كوچك و يا هر عامل ديگري باشد كه سبب ميشود گرد و غبار موجود بر روي سطوح به هوا پراكنده گردد

4- منبع حرارتي : براي محترق شدن مخلوط قابل انفجار انرژي لازم است.

اين منبع حرارتي ممكن است الكتريسيته ساكن با انرژي كم و يا شعله باز و اتصال برقي با انرژي زياد باشد.

5- فضاي محدود و محصور : براي مثال ديوارها- سقفها و كفهاي ساختمانها فضاي محدودي را ايجاد ميكنند.

تجهيزات كارخانه مانند تجهيزات فرايندي- سيلوهاي ذخيره كننده جمع كننده گرد و غبار و كانالهاي هدايتي فضاي محدود و محصور بشمار ميروند.

⭕️ اصول ایمنی در خصوص استفاده از وسایل گاز سوز:

به طور طبیعی با سرد شدن هوا و قرار گرفتن در فصلی سرما ، استفاده از وسایل گاز سوز در منازل و محیط های کاری افزایش می‌یابد، اما در این خصوص نیاز است تا با رعایت اصول ایمنی از وقوع حوادث جلوگیری کنیم.

⭕️ برخی از موارد رعایت اصول ایمنی در خصوص گاز در ذیل آمده است:

🔥 هر وسیله گاز سوز باید دارای یک دودکش مجزا و مجهز به کلاهک باشد.

🔥 هرگز برای پیدا کردن محل نشت گاز از شعله کبریت و امثال آن استفاده نکنید.

🔥 اجاق گاز و سایر وسایل گازسوز را در معرض کوران هوا و جریان باد قرار ندهید.

🔥 از تبدیل بخاری و سایر وسایلی که با سوخت‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند به نوع گاز سوز جداً خودداری کنید.

🔥 آبگرمکن و سایر وسایل گاز سوز را هرگز در حمام نصب نکنید.

🔥 بخاری، آبگرمکن وشومینه هرکدام باید به یک دودکش مجزا و مجهز به کلاهک در پشت بام متصل باشد.

🔥 قرارگرفتن پرده، لباس، رختخواب، ظروف پلاستیکی و سایر اشیاء قابل اشتعال در مجاورت بخاری می‌تواند سبب وقوع آتش‌سوزی در منزل شود.

🔥 معایب و نواقص دستگاه‌های گاز سوز را هر قدر هم جزیی باشد، جدی بگیرید.

🔥 با رعایت استفاده صحیح از گاز طبیعی همواره ایمنی را نزد خود احساس خواهید کرد.

🔥 گاز طبیعی انرژی مورد نیاز نسل‌های آینده این مرز و بوم است و درست مصرف‌کردن آن وظیفه‌ای همگانی محسوب می‌شود.

🔥 استفاده صحیح با وسایل گازسوز را در سنین مقتضی به فرزندان خود بیاموزیم.

🔥 چنانچه در میان اطرافیان شما کسانی هستند که نحوه رفتار صحیح با وسایل گازسوز و خطرات گاز را نمی دانند آنها را راهنمایی کنید.

🔥 نصب دودکش در داخل راهروها، پاسیوها و فضاهای بسته ساختمان که جریان طبیعی هوا وجود ندارد، ممنوع است.

🔥 استفاده از بخاری بدون دودکش در اتاق خواب و جاهایی که تهویه کافی ندارد، ممنوع است.

🔥 مسدود شدن دودکش سبب سوخت ناقص و ایجاد گازهای خطرناک و باعث خفگی در اثر گاز گرفتگی می شود.

🔥 هنگام استفاده از اجاق گاز باید دقت شود که ظرف غذا سر نرود و شعله را خاموش کند.

🔥 هر چند وقت یکبار با روش نشت‌یابی کف صابون اتصالات دستگاه‌های گاز سوز را بازرسی کنید.

🔥 از شیلنگ‌های طولانی برای رسانیدن گاز به نقاط مختلف ساختمان استفاده نکنید.

🔥 در صورت ترک منزل برای مدت طولانی حتماً شیر اصلی گاز را ببندید.

🔥 در صورتی که قصد تخریب منزل و نوسازی دارید به شرکت گاز اطلاع دهید تا علمک را جمع کند.

🔥 هرگز بخش خروجی دودکش آبگرمکن دیواری را با نصب تبدیل بر بالای آن تقلیل ندهید.

⭕️ نکات ایمنی که رعایت آنها برای استفاده کنندگان از گازطبیعی واجب است:

1) استفاده از لوله‌های آکاردئونی برای دودکش (لوله وسایل گاز سوز) مناسب نیست.

🔥زیرا بدنه این نوع دودکش‌ها استحکام کافی را ندارند و با گذشت زمان بر اثر حرارت و رطوبت احتمال سوراخ شدن شان وجود دارد.

🔥همچنین به علت نبود نر و مادگی در این نوع لوله ها ، احتمال آب بندی شدن در محل اتصال با وسیله گاز سوز و خروجی دودکش ساختمان بطور کامل وجود ندارد به همین دلیل احتمال بازگشت گاز مونو اکسید کربن به داخل محیط زیاد است.

2)دریچه کولر در زمستان باید بسته باشد، زیرا کانال کولر به علت داشتن ارتفاع و قطر بیشتر نسبت به دودکش ساختمان، در عمل نقش دودکش معکوس را انجام می دهد.

🔥این عمل به ویژه هنگامی که منافذ ورود هوا به داخل فضای مسکونی مسدود است راحت تر صورت می‌گیرد.

3)استفاده از شومینه به عنوان یک وسیله گرمایشی مناسب نیست، زیرا عمل احتراق در شومینه در محیطی باز صورت می‌گیرد یعنی درون محفظه  نیست بنابراین انتشار محصولات احتراق شامل مونوکسید کربن و دی اکسید کربن در مقایسه با سایر وسایل گاز سوز با محفظه، بسیار بیشتر است.

🔥از طرف دیگر به علت داشتن دریچه مسدود کننده دستی در شومینه، احتمال وقوع خطا و اشتباه زیاد است.

🔥ناگفته نماند که اتلاف انرژی در شومینه بسیار زیاد و بازدهی آن بسیار پایین است.

4)خروج لوله‌های دودکش از پنجره یا دیواره‌های جانبی شیوه درستی نیست.

🔥بطور کلی استفاده از دودکش‌هایی که از پنجره‌ها و دیواره‌های جانبی ساختمان‌ها خارج می‌شود، غیر اصولی و غیر استاندارد است و کارایی لازم را در تهویه محصولات احتراق ندارد و عموماً باید در استفاده از آنها اجتناب شود.

🔥اما اگر نبود دریچه خروجی دودکش در محیط ناچار به خارج کردند لوله وسایل گاز سوز از پنجره شدید، حتما باید مطمئن باشید که لوله وسیله گاز سوز در هنگام استفاده داغ باشد زیرا با این آزمایش می توان مطمئن شد که گاز ناشی از احتراق از محیط خارج می شود.

5) استفاده از بخاری در حمام چه از نوع دودکش دار و چه بدون دودکش مناسب نیست.

🔥زیرا اکسیژن موجود در حمام به خودی خود کم است بنابراین استفاده از بخاری در این محیط احتمال خفگی را به شدت بالا می برد.

🔥همچنین استفاده از بخاری‌های بدون نیاز به دودکش در اتاق خواب نیز توصیه نمی شود، زیرا بخاری های بدون دودکش تنها برای محیط های باز تولید شده است.

🔥همچنین توصیه می‌شود از نصب بخاری‌های زمینی دودکش دار در اتاق‌های با مساحت کمتر از 12 متر مربع پرهیز شود و در صورت نصب، هوای مورد نیاز بخاری از زیر درب اطاق تامین و تهویه شود.

⭕️ نکات ایمنی که رعایت آنها برای استفاده کنندگان از گاز طبیعی واجب است:

6)بازرسی دوره ای خروجی دودکشها نکته بسیار مهمی است به خصوص برای ساختمان های نوساز این امر حیاتی است.

🔥زیرا مسدود بودن دودکش سبب سوختن ناقص وسایل گازسوز و ایجاد گازهای خطرناک و مسموم کننده می‌شود که این امر باعث خفگی در اثر گازگرفتگی خواهد شد. بنابراین قبل از نصب بخاری یا آبگرمکن باید مسیر دودکش بررسی شود و از باز بودن آن اطمینان حاصل شود.

🔥همچنین باید هرچند یکبار کلاهک دودکش‌های وسایل گازسوز بازرسی و چنانچه کلاهک آن افتاده باشد، در محل خود نصب شود.

🔥کلاهک علاوه بر اینکه از نفوذ باران و برف و افتادن سایر اشیاء و ورود پرندگان بداخل دودکش جلوگیری می‌کند، در منظم سوختن وسیله گازسوز نیز موثر است.

🔥لازم به ذکر است انتهای دودکش‌های توی کار، باید حداقل یک متر از سطح پشت بام بالاتر باشد.

7)لازم است که هوای کافی برای سوختن گاز به بخاری گاز سوز برسد.

🔥وجود روزنه‌های زیر درها برای این منظور مفید خواهد بود.در صورتی که سوختن بخاری ناقص باشد و یا با شعله آبی نسوزد، باید آن را جدی گرفت، زیرا ممکن است این نقص ناشی از نرسیدن هوای کافی به بخاری باشد.

8)برای اتصال اجاق گاز و دستگاه‌هایی که استفاده از شیلنگ برای آنها مجاز است به سیستم لوله کشی باید از شیلنگ‌های لاستیکی تقویت شده که مخصوص گاز ساخته شده است و دارای استاندارد استفاده شود.

🔥طول شیلنگ گاز نباید حداکثر از 120 سانتی متر بیشتر باشد، استفاده از شیلنگ‌های بلند برای رساندن گاز به نقاط مختلف منزل بسیار خطرناک است و باید از این کار خودداری کرد.

🔥همچنین برای محکم کردن شیلنگ‌های گاز باید از بست‌های فلزی مناسب استفاده شود. شیلنگهای لاستیکی را هر چند وقت یکبار باید بازرسی کرد و در صورت مشاهده عیب و نقص و فرسودگی بلافاصله باید تعویض شود.

9)همانطور که در بالا اشاره شد استفاده از بخاری‌های بدون دودکش بر اساس استاندارد ایران در اتاق خواب، حمام و محیط‌ های بسته و کوچک ممنوع است.

10)در بالای پشت بام حتما باید کلاهک اچ نصب شود.

🔥به طور کلی کلاهک H تنها کلاهک استاندارد وسایل گاز سوز است و برای وسایل گازسوز با راندمان حرارتی بالا مثل موتورخانه‌ها استفاده از کلاهک H الزامی و ضروری است.

11) قراردادن سر دودکش در داخل ظرف آب عمل نادرستی است که اخیرا توسط مصرف کنندگان وسایل گاز سوز مرسوم شده است در این حالت به هیچ عنوان محصولات حاصل از احتراق نه جذب آب شده و نه در آن حل می‌شود و با این عمل محصولات احتراق شامل  مونوکسید کربن و دی اکسید کربن یا از طریق بخاری و یا از طریق دودکش در محیط پخش می‌شود که این عمل بسیار خطرناک است.

⭕️ نکات ایمنی در مورد نصب دودکش:

🔥یکی از نکات بسیار مهم و قابل توجه، طریقه نصب انواع بخاری و وسایل گازسوز و به‌خصوص نصب دودکش است. نصب صحیح دودکش از این جهت اهمیت دارد که مانع از نشت گاز مونوکسیدکربن که حاصل سوخت ناقص است، می‌شود. این گاز بی رنگ و بی بو است و به همین دلیل به سادگی قابل تشخیص نیست.

🔥این گاز سمی بسیار خطرناک بوده و حتی در مقادیر بسیار جزیی موجب مرگ انسان می‌شود. علایم و نشانه‌های مسمومیت با مونوکسیدکربن بر انسان، به میزان غلظت مونوکسیدکربن در خون بستگی دارد. مونوکسیدکربن در غلظت پایین موجب خواب آلودگی، گیجی، خستگی، سردرد، سرگیجه، حالت تهوع و استفراغ می‌شود و در غلطت‌های بالاتر سبب خفگی و در نهایت مرگ می‌شود.

🔥هر وسیله گازسوز باید دارای یک دودکش استاندارد و مجزا و مجهز به کلاهک باشد.
همواره محل اتصال دودکش به وسایل گازسوز را بازرسی و از استحکام و ثبات آنها اطمینان حاصل نمایید.


🔥مسدود شدن سر دودکش سبب سوخت ناقص و‌ایجاد گازهای خطرناک و مسموم کننده و برگشت چنین گازهایی به داخل فضای زندگی شده و موجب گازگرفتگی و مرگ می‌شود.


🔥دودکش وسایل گازسوز در محل عبور از شیشه‌های پنجره نباید مستقیم با شیشه در تماس باشد. زیرا در چنین حالتی امکان شکستن شیشه در اثر حرارت و لق شدن و افتادن دودکش وجود دارد. در صورتی که دودکش از پنجره به بیرون هدایت شده است باید دارای حداقل یک متر ارتفاع عمودی، از محل خروج از پنجره باشد.


🔥هرچند وقت یک بار کلاهک دودکش‌های وسایل گازسوز را بازرسی وچنانچه کلاهک افتاده باشد، آن را در محل خود نصب کنید. قابل ذکر است که کلاهک علاوه بر‌اینکه از نفوذ باران و برف و افتادن سایر اشیا به داخل دودکش جلوگیری می‌کند، در منظم سوختن وسیله گازسوز نیز موثر است. در ضمن از فشردن بیش از اندازه کلاهک که موجب تغییر حالت وگرفتگی منافذ خروج گازهای دودکش می‌شود نیز خودداری کنید.


🔥انتهای دودکش‌های توکار باید حداقل یک متر از سطح پشت بام بالاتر باشد.
حتی‌الامکان از نصب زانوی اضافی در مسیر دودکش خودداری کنید. زیرا زانو کارآیی دودکش را کاهش می‌دهد.
هرگز دودکش وسایل ‌گازسوز و هواکش (فن) را از یک ‌لوله یا‌ کانال مشترک عبور ندهید.


🔥برای دودکش داخل و بیرون دیوار نباید از لوله‌های پلاستیکی و غیرمقاوم در برابر حرارت استفاده شود.
دودکش باید از ورق‌های ضد زنگ (گالوانیزه) و به نسبت ضخیم انتخاب شود.


🔥آبگرم‌کن و بخاری حتما باید مجهز به دودکش باشد. از نصب ‌این وسیله‌ها بدون دودکش در محیط‌های بسته جدا خودداری کنید.
استفاده از دودکش‌های مشترک باید با نظر متخصصان ‌و ‌مشاوران تأسیساتی ‌انجام ‌شود.
استفاده از دودکش‌های ‌آکاردئونی ‌آلومینیومی ‌به علت نبود امکان ‌آب‌بندی در ابتدا و انتها خطرناک است.


🔥هنگام عبور دودکش از داخل دیوار و تقاطع آن باید قطر لوله فلزی به‌طور کامل یکسان باشد. کم‌کردن قطر لوله هنگام خروج از ساختمان (دیوار یا سقف) مجاز نیست.
از نصب دودکش درحیاط ‌خلوت‌های رو بسته خودداری کنید. داکت دودکش‌ها باید خروجی از بالا و پایین به هوای آزاد داشته باشد و به هیچ وجه هیچ‌گاه بالای داکت مسدود نشود.

🔥دودکش‌ها را به‌طور مرتب بازرسی کنید و از آزادبودن مسیر دودکش اطمینان حاصل کنید.
در هنگام هرگونه ساخت و ساز مراقب باشید، مصالح ساختمانی به داخل دودکش‌ها ریخته نشود و راه ورودی دودکش را مسدود نکند.


🔥هر ساله پیش از روشن کردن وسایل گرمازا، مراقب باشید مسیر دودکش‌ها به‌وسیله لانه پرندگان مسدود نشده باشد.
قسمت عمودی دودکش باید روی پایه‌های مناسب قرارگیرد تا وزن آن به پایه منتقل شود و از کج شدن آن جلوگیری به‌عمل آید. در ضمن بخش عمودی دودکش روی نماها باید به‌وسیله بست‌های مناسب به دیوار محکم شود. همچنین مراقب چرخش کلاهک به سمت زمین باشید، در ‌این صورت ‌این‌گونه دودکش‌ها کارآیی لازم را ندارند و خارج نشدن گازهای حاصل از احتراق جان شما را تهدید می‌کند.

⭕️ نحوه آزمایش دودکش:

می‌توانید برای اطمینان از صحت عملکرد دودکش سه آزمایش آسان ذیل را انجام دهید:

🔥 ساده‌ترین آزمایش هر دودکش، دست‌زدن و لمس آن است. سردی دودکش نشانه عبور نکردن گازهای سمی‌حاصل از احتراق وسیله گازسوز و زنگ خطری برای شما است. وقتی وسیله گازسوز کار می‌کند باید دودکش داغ باشد.


🔥 آزمایش بعدی استفاده از شمع و یا شعله کبریت در محل دریچه و مبدأ دودکش در اتاق (محل مصرف) است. با قرار دادن کبریت روشن درابتدای دریچه باید شعله به سمت داخل دودکش کشیده شود. این موضوع نشانه کـارکردن و مکش مناسب دودکش بوده و در صورتی که تغییری در شعله ‌ایجـاد نشود، نشان‌دهنده عدم مکش مناسب دودکش است.


🔥 هنگام خرید و یا اجاره خانه و پیش از وصل وسایل گازسوز به دودکش،مسیر دودکش‌ها را با یک وزنه و طناب محکم از پشت‌بام تا محل دریچه و مبدأ دودکش کنترل کنید تا از باز بودن آن به‌طور کامل مطمئن شوید.

⭕️ نکاتی در رابطه با گازگرفتگی ، نصب وسایل گازسوز و خرید آنها:

 🔥گاز مونو اكسيد كربن كاملا بي رنگ و بي بو است . تنفس گاز مونو اكسيد كربن باعث گازگرفتگي ، مسموميت و مرگ میشود.

🔥نشانه هاي اوليه گازگرفتگي عبارتند از:
خواب آلودگي ، ضعف ، گرفتگي بدن ، سردرد ، تهوع و درد ، تهوع و درد قفسه سينه .

🔥در صورت مشاهده نشانه هاي اوليه گازگرفتگي ، فرد مسموم را در جريان هواي آزاد قرار داده ، در صورت نياز به او تنفس مصنوعي دهيد . وسايل گازسوز را خاموش نموده و اجازه دهيد توسط سرويسكار مورد بازديد قرار گيرد .

🔥قرار دادن انتهاي دودكش در ظرف آب موجب عدم خروج دود و گازهاي سمي شده و مرگ آفرين خواهد بود .

🔥انتهاي دود كش پشت بام مي بايست مجهز به كلاهك  H  شكل باشد تا دود به محيط خانه بر نگردد .

🔥خروجي دود كش نبايد در كنار كولر و يا زير پنجره باشد ، چرا كه گازهاي سمي وارد فضاي خانه مي شود .

🔥سرد بودن لوله بخاري يكي از نشانه هاي عدم خروج محصولات احتراق از دود كش بوده و بايد سريعا وسايل گازسوز را خاموش كنيد .

🔥بسياري از حوادث مربوط به مسموميت با گاز مونو اكسيد كربن بر اثر استفاده از وسايل گرمايشي در مكان نامناسب ، نصب ناصحيح دودكش و مسدود بودن مسير دودكش اتفاق مي افتد .

🔥محل نصب دستگاه هاي گازسوز بايد به گونه اي انتخاب شود كه قابليت نصب دودكش و امكان تخليه دود به فضاي خارج ممكن باشد . براي دستگاههاي گازسوزي كه نياز به دود كش ندارند بايد در محلي نصب شوند كه امكان تهويه به صورت طبيعي يا مكانيكي وجود داشته باشد .

🔥مهمترين نقايص فني در نصب دودكش بخاري عبارتند از:
اشكال در نوع اتصالات ، چفت نشدن لوله هاي دودكش ، نصب نشدن اصولي دودكش ، به كارگيري دودكش نامناسب و رعايت نكردن قطر مناسب لوله هاي دودكش

🔥استفاده از دودكش هاي آجري به واسطه داشتن درز و احتمال نشت گاز مونواكسيدكربن هرگز توصيه نمي شود .

🔥جهت جلوگيري از گازگرفتگي هنگام استفاده از وسائل گازسوز به تهويه مناسب آنها و تمامي نكات ايمني توجه كنيد .

🔥مسموميت با گاز مونواكسيدكربن بدون تغيير در تعداد تنفس اتفاق افتاده و با علائم تهوع و سردرد همراه است.

🔥مسموميت توسط گاز مونو اكسيدكربن از طريق سوخت ناقص و تخليه نشدن كامل گازهاي خطرناك صورت مي گيرد.

🔥از اتصال هود آشپزخانه به دود كش وسايل گازسوز جدا خوداري كنيد .

🔥انتهاي  دودكش توكار بايد حداقل 100 سانتي متر از سطح پشت بام بالاتر باشد .

🔥از قرار دادن خروجي دود كش به صورت افقي با كلاهك  و يا بدون كلاهك در زير سقف و بالكن جدا خوداري نماييد.

🔥استفاده از يك دودكش مشترك براي دو وسيله گازسوز خطرناك است .

🔥لوله هاي آكاردئوني به دليل انعطاف زياد و جدا شدن از ديوار يا بخاري از جاي خود خارج مي شوند . بنابراين از استفاده ي اين لوله ها جدا خوداري نماييد .

🔥از قرار دادن لوله هاي تبديل كه باعث كاهش قطر لوله بخاري مي شود ، جدا خوداري كنيد . قطر لوله بخاري نبايد كوچكتر از قطر لوله خروجي دستگاه گازسوز باشد .

🔥تحت هرشرايطي عمل تهويه هوا را تسهيل كنيد و هرگز دريچه هاي كولر را نپوشانيد .

🔥نصب هرگونه وسيله گاز سوز در حمام ، رختكن ، سرويسهاي بهداشتي و محوطه سونا ، استخر و جكوزي ممنوع است .

🔥دقت نماييد تا هواي كافي براي سوختن به بخاري و ساير وسايل گاز سوز برسد . روزنه هاي زير دربها براي اين منظور مفيد مي باشند ، از مسدود كردن آنها خودداري كنيد .

🔥همواره محل اتصال دودكش به وسايل گازسوز و محل اتصال دود كش به ديوار را بازرسي نموده و از محكم بودن آنها اطمينان حاصل نماييد .

🔥مسدود شدن دودكش سبب سوختن ناقص و برگشت گازهاي خطرناك و مسموم كننده گرديده و باعث خفگي در اثر گازگرفتگي مي شود .

🔥دود كش وسايل گاز سوز  را از شيشه عبور ندهيد اما در صورت اجبار نبايد دودكش مستقيما با شيشه در تماس باشد زيرا در اين صورت امكان شكستن در اثر حرارت و افتادن دودكش وجود دارد .

🔥حتي الامكان از نصب زانويي اضافه در مسير دودكش خوداري و دقت كنيد جنس دودكش از ورقهاي ضد زنگ و گالوانيزه انتخاب شود .

🔥قرار دادن خروجي دودكش وسايل گازسوز در حيات خلوتهاي مسقف ممنوع است .

🔥استفاده از پلوپز و ساير وسايل غيرگرمايشي جهت گرم كردن محيط بسيار خطرناك است .

🔥آبي نبودن شعله ي بخاري ممكن است به دليل نرسيدن هواي كافي به بخاري باشد كه در اين صورت گازمنو اكسيد كربن توليد مي شود .

🔥قبل از نصب وسايل گازسوز از سلامت و عملكرد صحيح وسايل كاملا مطمئن شويد .

🔥مسير خروج دود ( دودكش ) را به وسيله چراغ قوه يا طناب و سنگ بررسي نماييد تا از مسدود نبودن راه آن اطمينان يابید .

🔥براي اتصال وسيله گازسوز به لوله كشي گاز خانه از شيلنگ هاي استاندارد با اندازه مناسب استفاده نماييد و هر دو طرف آن را با بست فلزي محكم كنيد و بعد از اتمام كار ، محل هاي اتصال را با كف صابون آزمايش نماييد .

🔥از لوله دودكش هاي غيراستاندارد با قطر كم تر از 10 سانتي متر به هيچ عنوان استفاده نكنيد .

🔥لوله دودكش بايد به طور كامل خارج از خانه و در هواي آزاد هدايت شود تا دود حاصل از احتراق وسيله گازسوز را به كلي از محل دور نمايد ، بنابراين در اين زمينه دقت و تدابير لازم را بيانديشيد و از گذاشتن لوله ي بخاري در ظرف آب جدا خوداري نماييد .

🔥دود حاصل از سوختن گاز طبيعي در وسايلي همچون بخاري ، شومينه و آبگرمكن بدون بو و رنگ مي باشد كه در صورت انتشار در فضا جاي اكسيژن را گرفته و باعث خفگي مي شود . بنابراين بعد از نصب اين وسايل كنترل و آزمايش لازم را جهت اطمينان از عدم نشت دود به عمل آوريد و اين كار را به صورت دوره اي  انجام دهيد .

🔥هنگام ورود به منزل جديد ، مسير دودكش وسايل گازسوز را بررسي كنيد تا راه آن مسدود نباشد و نقص و مشكل فني نداشته باشد .

🔥به كودكان بياموزيد اسباب بازي هاي خود را داخل بخاري يا شومينه ، نياندازند هنگام روشن بودن اين وسايل بيش از اندازه به آن ها نزديك نشوند .

🔥مهم ترين ويژگي وسايل گازسوز داشتن تاييديه استاندارد ( آرم استاندارد ) و برچسب مصرف انرژي است كه نشان مي دهد اين وسيله از نظر ايمني و مصرف منطبق با اصول استاندارد بين المللي روز باشد .

🔥ظرفيت حرارتي وسيله گرمازا را منطبق با ظرفيت مورد نياز فضاي اتاق انتخاب نماييد .
(ظرفيت بالا تر موجب مصرف بي رويه گاز طبيعي خواهد شد و مبلغ گازبها به صورت چشمگيري افزايش خواهد يافت)

🔥از انتخاب بخاري هاي بدون دودكش براي منازل جدا خوداري كنيد .

🔥هنگام خريد وسايل گازسوز از فروشنده بخواهيد كه وسيله را آزمايش نمايد تا از عدم نواقص ايمني و مصرف آن مطمئن شويد .
(البته اين آزمايش بايد بعد از نصب وسايل گازسوز و قبل از استفاده از آن مجددا از سوي تعمير كار مجاز تكرار شود)

🔥يادتان باشد بخاري 44 درصد ، آبگرمكن 25 درصد ، موتور خانه 20 درصد ، شومينه 8 درصد ، اجاق گاز 2 درصد و ساير وسايل گازسوز 1 درصد در مرگ خاموش افراد نقش دارند .

🔥يك آبگرمكن گازي 4 برابر يك بخاري گازي ، اكسيژن و گاز طبيعي مصرف مي كند .

⭕️گردانفجار یا انفجار گرد و غبار یا انفجار ذرات (Dust Explosion) :

🔥آیا میدانید این پدید مخاطره آمیز در محیطهای بالقوه بسیار محتمل و ویرانگر است بطوریکه در ایالات متحده از سال 2003 تا 2014، 9 حادثه انفجار گردوغبار رخ داده است که منجر به 36 کشته و 128 مجروح شده است!!!!!!!!!!!!!

🔥این پدید زمانی اتفاق می افتد که یک توده شناور گرد و غبار مخلوط با هوا توسط یک عامل شروع کننده دریک محفظه بسته یا باز مشتعل شده و فشار گازهای حاصل از اشتعال به شدت افزایش یابد.

🔥برای وقوع گردانفجار وجود پارامترهای زیر ضروری است :
🔥گرد و غبار قابل اشتعال (بصورت خالص یا مخلوط با گازهای دیگر)
🔥اکسیدایزر (اکسیژن هوا یا گازهایی مانند فلورین٬برومین و کلورین)
🔥منبع شروع اشتعال
🔥انتشار با تمرکز کافی و شناور بودن مخلوط گرد و غبار با اکسیدایزر
🔥عوامل محدودکننده فضا (بدون این عامل فقط آتش سوزی رخ خواهد داد)

🔥مطالعات تجربی نشان می دهد که در حدود ۷۰٪ جامداتی که در صنایع فرآوری می شوند و گرد و غبارهای حاصل از آن ها قابل اشتعال هستند و زمانی که به صورت گرد و غبار ابری شکل در هوا پخش شوند می توانند سبب گردانفجار شوند.
🔥بسیاری از مواد قابل اکسایش و کاهش مانند گرد زغال، چوب اره ، منیزیم، آهن و...می توانند باعث گردانفجار شوند.
🔥همچنین بسیاری از ذرات معمولی مانند آرد٬ شکر٬ شیرخشک٬ غلات و گرده‌های گیاهی توانایی ایجاد گردانفجار را دارند.
🔥بعضی از فلزات مانند آلومینیوم و تیتانیوم در حالت پودری شکل می توانند توده ذرات معلق قابل انفجار تشکیل دهند.

⭕️سه راه اساسی برای پیشگیری از گردانفجار بویژه در معادن و کارگاه های صنعتی وجود دارد:
🔥جلوگیری از تجمع ذرات (آب‌پاشی٬ خاک‌پاشی٬ تهویه)
🔥کاهش قابلیت اشتعال ذرات (آب پاشی٬ استفاده از جاذب ها یا خنثی کننده ها مانند آهک
🔥پیشگیری از شکل گرفتن شعله اولیه (پیشگیری از هر گونه فعالیت شعله دار و حرارت زا و سیستم‌های الکتریکی، روشنائی و تهویه نوع ضد جرقه
⭕️پنج ضلعي گردانفجار:

🔥به زبان ساده، گرد انفجار، احتراق بسيار سريع و يا اشتعال ذرات هنگاميكه در هوا معلق مي باشد، تعريف مي شود .علاوه بر مثلث شناخته شده آتش يعني اكسيژن، حرارت و منبع سوخت (ذرات گردوغبار)، انتشار ذرات گردوغبار به غلظت و ميزان كافي سبب احتراقي سريع مي گردد كه از آن تحت نام deflagration ياد مي شود. در صورتيكه اين واقعه در يك محيط محصوري مانند يك اتاق، ساختمان، وسل و يا تجهيزات فرايندي اتفاق بيافتد، با افزايش فشار حاصله امكان انفجار فراهم مي شود.

🔥تمامي پنج فاكتور ذيل پنج ضلعي گردوغبارات انفجاری را تشكيل مي دهد:

🔥آتش و انفجار حاصل از اين ذرات قابل انفجار داراي مخاطرات مهلكي برروي سلامتي و ايمني مي باشد. في الواقع گرد انفجار ها داراي ماهيت مصيبت باري هستند كه منجر به مرگ و صدمات ساختاري شديدي شده و تاثيرات ويرانگري بروي جامعه از خود به جا مي گذارد. در صورتيكه شركت يا مجموعه شما در معرض تهديدات بالقوه اين خطرات قرار دارد هم اكنون تدبيري بيانديشيد تا از عواقب زيانبار آن در امان باشيد.

⭕️انفجار هاي ثانويه🔥🔥:

🔥انفجارهاي ثانويه كه عموما بعد از گردانفجارها روي مي دهد، نتايج ويرانگرتري را به همراه دارد. انفجار اوليه، ذرات انباشته شده بيشتري را وارد هوا نموده و يا به سيستمهايي مثل كانال ها، وسل ها و كلكتورها كه به اين ذرات آلوده هستند، صدمه وارد مي نمايد و سبب انتشار مجدد ذرات گرد و غبار در محيط ميگردد. در نتيجه، بواسطه اشتعال احتمالي، ذرات گرد و غبار مضاعفي در محيط آزاد مي شود كه يك يا چند انفجار بعدي را در پي خواهد داشت.

🔥بواسطه افزايش حجم و غلظت گرد انفجار هاي انتشار يافته در محيط، اين انفجار بسيار مخرب تر از انفجار هاي اوليه مي باشد. بسياري از مرگ و ميرها و صدمات زيانبار حوادث پيشين بواسطه انفجارهاي ثانويه روي داده است. درمورد بسياري از گرد انفجارها عوامل كارگري و كارفرمايي حتي از حيث وجود چنين خطري در محيط كار خود مطلع نبوده اند. اما شما در شرايط فعلي نسبت به وجود اين مخاطرت آگاهي كافي داريد پس خطر گرد انفجار ها را جدي بگيريد.

🔥ذرات قابل انفجاري موجود در تاسيسات حمل غلات تحت پوشش الزامات استاندارد 29 CFR 1910.272  قرار مي گيرد. بعلاوهOSHA نيز داراي استاندارد هايي در اين حوزه  مي باشد.

🔥اين مستندات ممكن است بر اماكني غير از تاسيسات و سيلوهاي غلات اعمال شود اما نتايج آزمايشگاهي حاكي از قابليت انفجار ذرات گرد و غبار مي باشد و انباشت گرد انفجار ها در تاسيساتي كه داراي سيستم هاي  كنترلي نمي باشد و يا در موقعيتهايي مثل اتاقك سيلوها، زمينه را كاملا براي وجود مخاطرات انفجار يا اشتعال فراهم مي نمايد.

⭕️توضيحاتي لازم در خصوص پنج ضلع آتش

🔥بررسی ایمنی و حریق ذرات قابل احتراق:

بنظر نمي رسد كه ذرات گردوغبار به تنهايي قابل انفجار باشد. اما هر نوع ماده قابل احتراق (و بعضي از مواد كه در شرايط معمول غيرقابل احتراق محسوب ميگردند) وقتي كه ساختار ذره اي پيدا مي كنند يا به فرم پودري در مي آيند به سرعت دچار حريق ميگردند. گرد غلات، كودهاي شيميايي، شكر، زغال و بعضي از فلزات مانند آلومينيوم، منيزيم و كروم در حالت پودري نمونه هايي از گردانفجار ها مي باشند.

🔥درصورتيكه اين ذرات دريك فضاي بسته باغلظت مناسب و بصورت معلق درآيند قابليت انفجار پيدا ميكنند. نيروي حاصله آزاد شده از چنين انفجاري مي تواند سبب  كشتن و زخمي شدن انسان و يا تخريب ساختمانها گردد. چنين حوادثي در طول دهه هاي گذشته سبب زخمي شدن صدها نفر گرديده و مرگ افراد زيادي را باعث شده است.